Beslenme öncelikli olarak bireyin yaşamını idame ettirmesi ve yaşam kalitesini arttırmak için dışarıdan alınan hayvansal, bitkisel…. ürünlerin vücut tarafından alınıp sindirme olayı bütünüdür. Bu beslenme aşamasında dikkat edilmesi gereken önemli hususlar vardır bunlar: yağ, karbonhidrat, protein ve vitamin dengesinin tabakta sağlanmasıdır. Çünkü bu çocukların özellikle büyüme ve gelişme evresinde bulunurken onların hayatında kilit rol oynayan faktörlerden biridir. Çocuklar bu dönemde her şeyden yeteri kadar beslenmeli, tabi beslenmenin yanında hareket etmekte göz ardı edilmeyecek kadar önem teşkil etmekte. Bir çocuğun ortalama bir günde en az 1 saat egzersiz yapması gerekir ayrıca bu düzenli uyku ile de desteklenmelidir. Yapılan bilimsel araştırmalar sonucu bir genellemeye varılmıştır buna göre: gündüz 13.00 ile 15.00, gece ise 23.00 ile 02.00 arasında bulunan uyku en verimli uyku saatleri olarak kabul edilmektedir. Ayrıca günde 7 saatten az uyumanın obeziteyi %40 oranında, kalp krizini ise %10 oranında arttırdığı saptanmıştır.
Bir ve beş yaş arası dönemde bulunan çocuklar yiyecek ve içeceklere kesin tavır gösterdiği dönem olarak gelişim göstermektedir. Bu dönem çocukların sorgulama, merak ve düşünme mekanizmalarının hayli aktif durumda olduğu gerekçesiyle çocuklar için beslenme ikinci planda kendini göstermektedir. Bununla da kalmayıp gelişimi için büyük önem arz eden sebze ve meyveleri yemeyi reddettme eğilimi gösteren çocukların sayısı çok sık karşılaşılan durumlar olarak göze çarpmaktadır. Bu dönem pek çok aile için endişe verici bir durum olarak baş göstermekte ama şunu belirtmekte de fayda var ki bunun geçici bir dönem olmasıdır.(Kobak,2009)
Ayrıca bu dönemde bulunan çocuklar yedikleri besin maddelerini bildikleri şekilde yani onlara ekstra ezme, öğütme, suyunu çıkarma gibi işlemler olmadan sunulmalı ve de imkan dahilinde çocuğa bütün besinler tanıtılıp hiçbir besinin de rutin olarak sunulmaması gerekir ve çocuğun arada reddettiği bazı besinler çocuğa zorla yedirilmeye çalışılmayıp hoşgörü ile karşılanmalıdır.(Kobak,2009)
Şimdi biraz da çocukların yemekleri reddetmesine sebep olan dış faktörlerden bahsedelim bunlar: bütün ailenin toplanma alanı olan yemek sofralarının bir tartışma ortamına dönüştürülmesi, çocuğa yapılan ikaz ve uyarmaların bu ortamda verilmesi, cezalandırmalar, kıyaslamaların yapılması çocukların yemek reddetmesine sebep olmaktadır. Akabinde çocukta yemek yemede isteksizlik ve iştahsızlık gibi davranışlar ortaya çıkartmaktadır.(Kobak,2009)
Beslenmede davranışlar başka şekillerde de ele alınmıştır bunlar: çocuğun bireysel özellikleri, genetiği, karakteri, yaşı ve sosyal çevresi olmakta. Aynı zamanda bu duruma etki eden başka konularda bulunmakta çocuğun sosyal eğilimleri, maruz kaldığı sosyal medya mecraları, çocuğun arkadaş çevresi, genel sağlık durumu, hastalıkları, bulunduğu aile ortamı gibi unsurlar da göz ardı edilmeyecek gerçeklerdir.(Öztürk, Türker 2021)
Okul öncesi dönemde çocuklar, beslenme yönünden aileye bağımlı bir şekilde yaşar. Bu dönemde çocukların hangi besin grubunu daha sık kullandığından ziyade nasıl beslendikleri bizim için önem arz etmekte. Bu durumda aslında ebeveynlere birtakım sorumluluklar düşmekte bu yaşta bulunan çocuklar ailesini taklit etmekte o halde değişime kendimizden başlamalıyız. Yani ebeveynler ne kadar sağlıklı bir yaşamı destekler ve bu yönde hareket ederse çocuk da bu duruma ayak uydurma eğilimi gösterecektir. Ayrıca ebeveynler çocuklarının yemek yeme düzenlerini belirlerken beslenmeye etki eden faktörleri belirleyip bu faktörler çerçevesinde hareket etmeleridir.
Peki aile çocukta ne gibi önlemler alabilir konusuna değinelim. Ebeveynler yemekten yaklaşık 1-1,5 saat öncesinden herhangi bir yiyecek ya da içeceği çocuğa sunmamalıdır çok az olsa bile bu çocuğun iştahını kapatabilir, gereğinden fazla süt tüketimi de diğer besin alımlarını etkilediği için günde en fazla 2-3 bardak içilmelidir. Porsiyonlar çocuğa göre ayarlanmalı, aile olumlu yeme davranışları göstererek çocuğa örnek olmalıdır, yemekler daha küçük parçalar halinde hazırlanıp çocuğa sunulmalı, çocuğun yemek yemesi için ona en fazla yarım saat verilmeli, öğün içerisinde besin reddedilirse ona daha farklı bir besin sunulmalı bu da reddedilirse bir sonraki öğüne kadar herhangi bir besin verilmemelidir, ödül olarak gazlı ve şekerli işlenmiş gıdalar verilmemelidir, aile ve arkadaşları ile yemek yemenin çocuk üzerindeki iştah açıcı özelliği gözden kaçırılmamalıdır.(Kobak,2009)
Kaynakça
Kobak, C. (2009). Okul Öncesi Dönemde 3-6 Yaş Ana Çocuk Sağlığı Ve Anaokulundaki Çocukların Beslenme Özelliklerinin Karşılaştırılması. (Doctoral Dissertation, Marmara Universitesi (Turkey)).
Öztürk, N.,& Türker, P. (2021). Okul Öncesi Dönemde Çocuklardaki Farklı Yeme Davranışları ve Ebeveyn Faktörlerinin Bu Davranışlara Etkisi. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 6(1),1-14.
