Adıyaman Üniversitesi’nde Görevli Uzman Klinik Psikolog Cihat Çelik, asrın felaketi olarak da adlandırılan depremlerin ardından birçok kişiyi hala etkileyen travmatik yas ve yas süreci ile ilgili bilgi verdi.
Bu dönemin en sağlıklı nasıl yaşandığı ile ilgili açıklamalarda bulunan Çelik, yaşanılan süreçte bir uzmandan destek almanın önemli olduğuna dikkat çekti.
Deprem Sonrası Travmatik Yas ve Yas Süreci
Uzman Klinik Psikolog Cihat Çelik Deprem sonrası travmatik yas ve yas süreci ile ilgili bilgi verdi. Çelik kısıtlı alanda yaşama devam etmenin, devam eden yıkımların travmaya ve buna bağlı olarak stres bozukluğuna sebep olabildiğini belirterek;
“6 Şubat tarihinde 11 ilimizde yüzyılın felaketi olarak adlandırdığımız ciddi bir deprem yaşandı. Bu yıkımdan en çok etkilenen illerden birisi de Adıyaman’dı. Depremin gecenin geç saatlerinde olması, maddi manevi yıkımının yüksek olması, hâlâ konteyner kentlerde kısıtlı bir alanda yaşama devam etme zorunluluğu, devam eden yıkım çalışmaları; travmaya ve buna bağlı stres bozukluğuna sebep olabilmektedir. Bu dönemin en sağlıklı şekilde yaşanması gerekmektedir.” İfadelerini kullandı.”
Peki Bu Dönem En Sağlıklı Şekilde Nasıl Yaşanır?
Yakınların kaybı, kaza, deprem ve savaş gibi aniden gelişen bir olaydan sonra ortaya çıkan Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB)kişinin hayatını olumsuz etkileyebildiğini dile getiren Çelik, şunları söyledi;
“Bu Travmatik süreci en sağlıklı hale getiren sürecin yas süreci olduğunu bilmek gerekir. Bu yası dolu dolu yaşarsak TSSB’ ye dönmeden sağlıklı bir biçimde atlatmamız mümkündür. Unutulmamalı ki bu deprem insanlarda şok etkisi yaptı. Bu bölgede yaşayan insanlarımızda birincil travma, tüm Türkiye’de ise ikincil travmaya yol açtı. Türkiye uzun süre bu şoku yaşayacaktır, bunu bilmek gerekir. Bu gibi dönemlerde şok yaşantılarında akut (yas) dönemi geçtikten sonra sağlıklı atlatmanın bir diğer aşaması hızlı normalleşmedir. Hızlı normalleşmeyi devam ettirmek için travmayı küçültmek gerekir bunun için ise 4-6 hafta içerisinde travmayı küçülerek kayıpların, yaşanan şokun hatırasını yaşatıp yola devam etmek gerekir.”
Ne Zaman Bir Uzmandan Destek Alınmalı?
Herkesin yas dönemlerinin farklı olduğu dile getiren Uzman Klinik Psikolog Cihat Çelik mutlaka bir uzmandan destek alınması gerektiğini dile getirdi.
“Yas döneminde kişilerin göstermiş olduğu belli başlı tepkiler vardır. Bunlardan bazıları öfkedir, pazarlıktır, depresif oluş yani çökkünlüktür bu tepkilerin ardından kabullenme sürecine geçilir. Dolayısıyla kişilerin bu dönem içerisinde öfkesinin, isyanının, pazarlığının ve depresif çöküş içerisinde olmasının oldukça normal olduğunu bilmek gerekir. Fakat 3 ayı geçkin bir süreye rağmen hala benzer tepkiler gösteriliyorsa o zaman bir uzmandan destek alınması gerekmektedir. Pek çok konteyner kentimizde psikolojik destek verilmektedir buradaki uzmanlardan destek alınabilir. Bu süreçlerin içerisinde tabii ki olayların anlayışı, kişilerin algılayışı ve psikolojik sağlamlık oldukça önemlidir. Bir kişinin travma sonrası stres bozukluğuna yakalanmaması için mücadele ettiği o stres faktörlerine yönelik, koruyucu faktörlerinde oldukça önemli olduğunu söylemek gerekir.”
